In Nederland zijn zes ziekenhuizen waar hersenoperaties gedaan worden bij patiënten met de ziekte van Parkinson (deep brain stimulation oftewel DBS). Het MST is hier één van. Bij sommige patiënten kan zo’n operatie uitkomst bieden wanneer Parkinson-medicijnen niet meer effectief zijn of teveel bijwerkingen geven.
DBS operaties worden in de volgende ziekenhuizen uitgevoerd:
- UMC, Groningen
- AMC, Amsterdam
- MST, Enschede
- Haga Ziekenhuis, Den Haag
- St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg
- UMC, Maastricht
Hoe werkt het?
In de hersenen zijn veel verschillende gebieden betrokken bij het regelen van normale bewegingen. Sommige gebieden stimuleren bewegingen, andere gebieden remmen juist bewegingen. Bij de ziekte van Parkinson raakt de samenwerking tussen deze verschillende hersengebieden verstoord: sommige gebieden werken te hard, andere niet hard genoeg.
DBS werkt als volgt: met een operatie worden twee (soms een) elektrodes in hersengebieden geplaatst, die te hard werken. Vervolgens worden deze elektrodes aan een soort pacemaker aangesloten. De hersengebieden worden continu elektrisch gestimuleerd. Het effect hiervan is, dat deze te hard werkende hersengebieden afgeremd worden. Hierdoor wordt het normale evenwicht tussen de verschillende hersengebieden zo veel mogelijk hersteld.
De procedure
Bij de operatie worden een of twee elektrodes in dieper gelegen hersengebieden geïmplanteerd. Het team van neurochirurg en neuroloog bepaalt in welk hersengebied de elektrodes geïmplanteerd zullen worden; dit hangt af van welke symptomen de patiënt het meeste last heeft. De exacte locatie waar de elektrodes terecht moeten komen wordt tevoren nauwkeurig berekend op basis van een CT-scan en MRI-scan van de hersenen.
Tijdens de operatie wordt rond het hoofd van de patiënt een frame geplaatst. Dit frame wordt gebruikt om de juiste coördinaten te bepalen van de hersenkernen waarin de elektrodes terecht moeten komen.
Er worden gaatjes in de schedel geboord, waardoorheen de elektrodes in de hersenen gebracht worden. Tijdens dit deel van de operatie is de patiënt wakker, zodat continu gecontroleerd kan worden of de elektrode al in de juiste hersenkern zit. De Parkinson verschijnselen zullen dan namelijk afnemen.
Als de elektrodes op de juiste positie zitten, worden ze verbonden met een stimulator die onderhuids onder het sleutelbeen geplaatst wordt. De stimulator werkt als een soort pacemaker en geeft stroomstootjes af aan de elektrodes.
Na de operatie
Na de operatie blijven mensen nog 1 tot 2 weken in het ziekenhuis. Er wordt een begin gemaakt met het instellen van de breinstimulator. In de maanden na de operatie kan de stimulator verder afgesteld worden, totdat het optimale effect bereikt wordt. De Parkinson medicatie zal in die periode geleidelijk aangepast worden (verlaagd).
De batterij van de stimulator gaat zo’n 5 jaar mee en moet dan vervangen worden.
Strenge selectie
Lang niet iedereen is geschikt om zo’n hersenoperatie te ondergaan.
- Enerzijds reageren niet alle Parkinson-symptomen goed op een operatie, zodat niet alle patiënten baat zullen hebben van een operatie.
- Anderzijds kan een operatie ook nadelige effecten hebben, zoals verergering van spraakproblemen, somberheid en geheugenstoornissen.
- Ook kan het hele traject rondom de operatie te intensief zijn voor iemand.
Patiënten moeten een redelijk goede algemene gezondheid hebben om de operatie te kunnen ondergaan, en moeten zich er van bewust zijn dat het na de operatie vaak enkele maanden kost om de deep brain stimulator goed in te regelen en de medicijnen hierop aan te passen.
Daarom vindt tevoren een strenge selectie plaats, waarbij zowel door neuroloog, neurochirurg, psychiater, psycholoog en Parkinson-verpleegkundige bekeken wordt of iemand een geschikte kandidaat is voor operatie. Voor deze selectie worden mensen een aantal dagen in het ziekenhuis opgenomen. Uw neuroloog en de Parkinson-verpleegkundige kunnen u informeren of deze vorm van behandeling wellicht een optie voor u is.